آیا تا کنون از خود پرسیده‌اید چرا وقتی برای معاینه‌ی عمومی نزد دکتر می‌روید دکتر ابتدا چشمانتان را معاینه می‌کند؟ پزشک‌تان می‌تواند با نگاه کردن به چشمان‌تان مشخص نماید آیا سالم هستید یا نه. چگونه؟ برای یافتن پاسخ این سؤال به خواندن ادامه دهید.
". . . دکتر، چشمانم، بگویید دردم چیست؟ . . ." براون جکسون
جالب است که چشمان‌تان می‌توانند این همه اطلاعات در باره‌تان برملا سازند. فقط کافی است نگاهی به چشم‌ها انداخت تا همه چیز برملا گردد. چشمان‌تان می‌توانند همه چیز را از بیماری گرفته تا سلامت پیش بینی نمایند. جالب‌ترین حقیقیت در این باره این است که حتی بعد از مرگتان نیز چشمان‌تان می‌توانند علت مرگ را فاش نمایند. بهترین قسمت داستان این است که چشمان‌تان نمی‌توانند دروغ بگویند. پس عجیب نیست اگر هنگام مراجعه به دکتر ابتدا چشم‌ها معاینه می‌شوند.
عنبیه یک ساختار نازک و گرد در درون چشم است که میزان نور وارده به درون چشم را کنترل می‌نماید. عنبیه که آشکارترین قسمت چشم به شمار می‌رود در واقع به عنوان نقشه‌ی بدن عمل می‌کند. عنبیه در چارچوب خطوط متراکمی قرار دارد که از مردمک به سمت لبه‌ی بیرونی منشعب شده‌اند و علامت‌ گذاری نام گرفته‌اند. این علامت گذاری‌ها به قسمت‌های مشخصی از بدن مربوط می‌شوند و وقتی با دقت مورد مشاهده قرار گیرند می‌توانند وضعیت سلامت کلی فرد را مشخص نمایند.

عنبیه شناسی چیست؟

بر اساس یک نظریه، عنبیه نمایانگر همه‌ی تارهای عصبی است که به مغز ختم می‌شوند. از این رو، عنبیه قادر است انواع تغییراتی که در بدن اتفاق می‌افتد را نمایان سازد و این تغییرات به خاطر رنگ پریدگی عنبیه قابل کشف هستند. هنگامی که پزشک عنبیه را معاینه می‌کند رنگ پریدگی عنبیه وضعیت سلامت فرد را به نمایش می‌گذارد و کار برد روش درمانی مناسب را امکان پذیر می‌سازد. عنبیه شناسی در واقع معاینه‌ی عنبیه جهت کشف بیماری است.
در یک تعریف کلی، عنبیه شناسی به مطالعه‌ی عنبیه در راستای تشخیص بیماری اطلاق می‌گردد. این شیوه به خاطر ابزارهای درمانی غیر متعارفش در واقع یک شبه‌ علم به شمار می‌رود. به بیان دیگر، عنبیه شناسی علم تعیین وضعیت بدن یا سلامت کلی فرد بر اساس مشاهده‌ی عنبیه‌ی چشم می‌باشد. این مشاهدات منطبق بر نمودار عنبیه است که تشخیص دقیق وضعیت سلامت فرد را ممکن می‌سازد.
عنبیه شناسان مدعی‌اند که عنبیه نه تنها قادر به مشخص ساختن سلامت فعلی فرد است، بلکه مشکلات مربوط به گذشته را برملا ساخته و سلامت فرد در آینده را نیز مشخص می‌سازد.

عنبیه شناسی: مشاهدات

عنبیه شناسی علت مشکلات را مشخص نمی‌سازد و در واقع تنها محدوده‌ی محل وقوع مشکل را مشخص می‌نماید. الگوهای منحصر به فرد عنبیه و تارهای ظریف تشکیل دهنده‌ی عنبیه مورد مطالعه قرار گرفته و با نمودار عنبیه مقایسه می‌شود. در یک عنبیه سالم، خطوط به شکل فشرده و صاف و مستقیم هستند حال آن که خطوطی که دارای یک شکل بسته هستند نشان دهنده‌ی علائم بیماری موقت می‌باشند. عنبیه‌ی افرادی که "در کمال تندرستی" نیستند دارای شکل کج و معوج بوده و به طور کلی شبیه زخم یا بر آمدگی است و این امر نشان دهنده‌ی وجود مشکل در یکی از اندام‌های بدن است.

باور کردن یا باور نکردن

هنگامی که اعتبار و مقبولیت عنبیه شناسی مد نظر قرار می‌گیرد این تک جمله‌ی معروف شکسپیر به ذهن متبادر می‌شود: "بودن یا نبودن، مسأله این است . . ." با این حال، در این جا این جمله را کمی تغییر داده و می‌گوییم: "باور داشتن یا باور نداشتن، مسأله این است . . ." اکثر منتقدین و پزشکان ادعای کار برد شیوه‌ی عنبیه شناسی جهت تشخیص بیماری را پوچ و بی ‌ارزش می‌شمارند و اظهار می‌دارند که عنبیه نسبتا ثابت و بدون تغییر است و در طول زندگی دچار تغییر نمی‌شود.
برخی نیز این شیوه را جای گزین مناسبی برای تکنیک‌های تشخیص بیماری می‌دانند، زیرا بدون نیاز به سوزن کاری بدن و کار برد داروهای گران قیمت عمل می‌کند. ادعا شده است که عنبیه شناسی یک اصطلاح جدید نیست و این که این اصطلاح ریشه‌ی تاریخی داشته و در سال‌های اولیه‌ی قرن نوزده توسط ایگناز ون پسلی مطرح گردیده است. اگر شیوه‌ی عنبیه شناسی قابل باور باشد، در آن صورت همه‌ی اعتبار آن نصیب پسلی جوان می‌شود که به مشاهده‌ی عنبیه‌ی جغدی مبادرت ورزید که پاهایش به طور اتفاقی توسط وی شکسته شده بودند. بر اساس مشاهدات پسلی، در عنبیه‌ی جغد لکه‌ی سیاهی شکل گرفته بود که قبلاً وجود نداشت. با درمان پاهای جغد لکه‌ی سیاه نیز از بین رفته بود.
گروهی از محققین صحت و درستی عنبیه شناسی را مورد آزمایش قرار دادند و اظهار داشتند که این شیوه بدترین مثال از شبه ‌علم است. آنها این ایده که رنگ عنبیه تعیین کننده‌ی وضعیت سلامت است را پوچ و بی ‌ارزش دانستند و بیان داشتند که رنگ عنبیه عمدتاً به میزان تولید ملانین بستگی دارد. یک نکته‌ی دیگر که توسط این محققین مورد اشاره قرار گرفت این بود که عنبیه شناسان به دنبال کسب پول / سرگرمی هستند و مردم را با ادعاهای دروغین خود می‌فریبند.
یک نکته‌ی واقعاً جالب و جذاب در ارتباط با چشم این است که چشم بدون شک یک واسطه است که می‌توان آن را مورد مطالعه قرار داد. فرقی نمی‌کند که عنبیه شناسی واقعاً می‌تواند وضعیت بدنی فرد را پیش بینی کند یا نه، این مقوله مطمئناً یک مفهوم جالب است که به امتحانش می‌ارزد. هر چه که باشد هنگامی که استرس و بلا تکلیفی مشاهده می‌شود آن چه که مهم است تکنیک درمانی نیست، بلکه خود درمان است.